Yunanistan’ın o dönemki adıyla Avrupa Ekonomik Topluluğu’na katılmasından 44 yıl sonra, 180 milyar avroluk tarım sübvansiyonunun devasa bir çukura düştüğü, birincil sektörü güçlendirmediği veya çiftçilere, tüketicilere ve sanayiye fayda sağlamadığı görülüyor.

Tarımın gayri safi katma değeri, 1981’den sonraki ilk 15 yılda düşüş göstermiş ve inişli çıkışlı bir dönemin ardından 2023 yılında 1996 seviyelerine gerilemiştir. Bu 45 yılda tarımda çalışan kişi sayısı bir milyon azalmış, tarım ve hayvancılığa ayrılan arazi ise %19 oranında azalmıştır. 

Tek olumlu nokta, et de dahil olmak üzere tarım ürünlerinin ticaret dengesinin 35 yıllık açığın ardından 2020’den bu yana pozitife dönmesidir.

Veriler, 1981-1995 döneminde katma değerde yıllık %2,44’lük bir düşüşe rağmen, çalışan çiftçi başına ortalama gelirin yıllık %1,27 arttığını göstermektedir. Bu dönem, cömert desteklerin ve nispeten gevşek uygulamaların olduğu bir dönemdi: Doğrudan gelir desteği ve fiyat desteği, tahıl üretiminin %68’ini, pamuk üretiminin ise %171’ini oluşturuyordu. Fiyat desteği reformları ve AB dışından gelen ürünlere uygulanan gümrük vergilerinin düşürülmesi, tarım sektörünün bu durumla başa çıkmaya hazır olmadığını gösterdi.

Klişe ve karamsar görüş, çiftçilerin o dönemde hızla yaygınlaşan striptiz kulüplerine yaptıkları cömert harcamalarla sübvansiyonları boşa harcadıkları yönündedir. Tüm klişeler gibi, bir parça doğruluk payı vardır, ancak bu gerçeğin tamamı değildir. Çiftçilere yapılan yardımların büyük bir kısmının yepyeni traktörlere harcandığı da doğrudur.

Ancak asıl sorun, para akışının sektörü yeniden şekillendirmek için gereken planlama ve stratejiyle birleştirilememiş olması: Ayrıca, tarıma yapılan özel yatırımlar azalmaya devam etti. Devlet, kırsal kesimden büyük şehirlere olan istikrarlı göçü tersine çevirmek için teşvikler sağlamadığı gibi, çiftliklerin daha büyük ve potansiyel olarak daha üretken birimlere dönüştürülmesi için de pek bir şey yapmadı: AB’deki ortalama bir çiftlik yaklaşık 70 hektarken, çiftliklerin dörtte üçü 20 hektardan küçük.