Türk toplumunun laik ve Batılılaşmış kesimlerini dehşete düşüren Erdoğan, popülaritesini bir kez daha kanıtladı. Oyların yüzde 49,5’ini alarak ilk turda kazanmaya çok yaklaştı. Bir sonraki tur Pazar günü yapılacak ve Erdoğan artık açık ara favori. Böyle olmaması gerekiyordu. 20 yıllık iktidardan sonra, anketlerin çoğu onun geride kaldığını göstermişti ve yenilmezlik havası nihayet sona eriyor gibiydi.

Gerçek enflasyonun üç haneli olması, beceriksiz yönetimi açığa çıkaran bir depremde 50.000 kişinin hayatını kaybetmesi ve muhalefetin sağlam bir şekilde birleşmesi ile ekonomik ve siyasi koşullar değişim için olgunlaşmış görünüyordu. Pek çok uzman, kimlik siyasetine bulaşmadan, ekmek paraya odaklanan temiz bir kampanya yürüten muhalefetin adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun rahat bir farkla kazanmasını bekliyordu. Muhalefetteki coşku yerini şimdi karamsarlığa ve karamsarlığa bıraktı.

Emin olmak için, her şey bitmedi. Kılıçdaroğlu ilk turda yüzde 44.9 ile kariyerinin rekorunu kırdı. Hala bir üzüntü kaydetme şansı var ama olasılıklar ona karşı. Erdoğan’ın dini milliyetçi ittifakı şimdiden parlamentoda iktidar çoğunluğunu sağladı. Kılıçdaroğlu, Erdoğan’a karşı mağlubiyet serisine sahip. Bu nedenle morali bozuk muhalefetin hayal kırıklığı şiddetlidir.

Peki Erdoğan’ın süregelen popülaritesini ne açıklıyor? Kısa cevap, ülkeyi kutuplaştırma yeteneğidir. Erdoğan, tek kazanma şansının milliyetçilik kartını oynamak olduğunu biliyordu. Bunu, korku tellallığını yeni seviyelere taşıyan negatif bir kampanya yürüterek yaptı.

Bir Kürt partisi kendi adayını çıkarmak yerine Kılıçdaroğlu’nu desteklemeye karar verdiğinde işi kolaylaştı. Halkların Demokrasi Hareketi (HDP), şiddeti reddeden meşru bir siyasi partidir. Ancak Türk milliyetçilerinin gözünde terörizmle yakın ilişkiler kurduğundan şüpheleniliyor.

Erdoğan’ın dezenformasyon kampanyası, Kılıçdaroğlu’nun Anadolu’nun kalbindeki siyasi mitingleri sırasında sürekli olarak büyük ekranlarda Kılıçdaroğlu’nun adaylığını savunan Kürt militanları gösterdi. Erdoğan bu tür kutuplaştırıcı milliyetçiliğin yanı sıra din kartını da ustaca oynadı. Laik muhalefeti sürekli olarak LGBT yanlısı ve geleneksel aile değerlerine karşı olarak tasvir etti.

Türkiye’de seçimler özgür ve adil değil. Baskıcı bir rejim ve medya üzerinde güçlü bir hegemonya kuran Erdoğan, rakibine karşı açık avantajlara sahipti. Oy çalmak zorunda değildi. O sadece propaganda makinesine ve muhafazakar kitlelerle olan kaya gibi sağlam bağına güveniyordu.

Türkiye’de seçimler özgür ve adil değil. Baskıcı bir rejim ve medya üzerinde güçlü bir hegemonya kuran Erdoğan, rakibine karşı açık avantajlara sahipti.

Kılıçdaroğlu, kampanya mesajını formüle ederken ekonomik gerilemeye çok fazla bel bağlamakla da muhtemelen bir hata yaptı. Evet, Türkiye ekonomisi aşırı enflasyon nedeniyle kötü durumda. Ancak satın alma gücündeki düşüşün ulusal güvenlik tehditlerini ve kimlik politikalarını gölgede bırakacağı varsayımıyla ilgili iki sorun vardı.

Birincisi, muhalefet, imal edilmiş ulusal güvenlik tehdidinin – hemen köşede Kürt ayrılıkçılığı uyarılarıyla – Erdoğan’ın milliyetçi dini tabanında yankı uyandırdığını anlayamadı. Kürt sorunu muhtemelen Türk siyasetindeki en kutuplaştırıcı sorundur. Türklerin çoğunluğu, ABD’nin Suriye’de ve Türkiye’de Kürt ayrılıkçılığını desteklemesinden endişe duyuyor. Bu nedenle Kılıçdaroğlu, Türkiye’de Kürt milliyetçiliğinin desteğini ararken hesaplı bir risk aldı. Bu, benim gibi Türk liberallerinin gözünde siyasi cesaretin ve demokratik olgunluğun bir işaretiydi. Ancak liberaller, Türk milliyetçiliğinin ezici egemenliğine kıyasla Türkiye’de mikroskobik olarak küçük bir topluluktur.

Ekonomiyi diğer tüm konuların üzerinde tutmanın ikinci sorunu, ülkede bunalım ölçeğinde büyük bir ekonomik krizin olmamasıydı. Aşırı enflasyon, büyük bir işsizlik ve büyük bir mali kriz olmadığı sürece Türklerin dayanabileceği bir şeydir. Türkiye ekonomisi durgunluk içinde değil. Erdoğan’ın çokça alay edilen ekonomik modeli, ne pahasına olursa olsun ekonomik büyümeye dayanıyor. Yüksek faiz oranlarından kaçınmaya kararlıydı çünkü yüksek faiz oranlarının neden olduğu bir durgunluk muhtemelen Erdoğan’ın yeniden seçilme şansını sona erdirecekti. Bunun yerine, ücretleri yükselterek, emeklilik yaşını düşürerek ve ahbaplarına mali kredi dağıtarak hâlâ ekonomik popülizmle meşgul olabileceği yüksek enflasyon ve hızlı büyüme modelini seçti.

Erdoğan kazanırsa, önümüzdeki beş yıl ülkede daha fazla siyasi baskı ve popülist milliyetçilik görecek. Ekonomi duvara çarpmadıkça ve Erdoğan’ın bir IMF kurtarma paketine başvurması gerekmedikçe, Batı ile ilişkilerin düzelmesi pek olası değil. Önündeki tüm zorluklara rağmen muhalefet mücadeleden vazgeçmemeli. Erdoğan’ın bir dönem daha aday olması pek olası değil. Yorgun ve sağlık durumunun kötü olduğu bildiriliyor. Seçimler kazananı ve kaybedeni belirlemeye devam ettiği sürece Türk demokrasisinin nabzı atmaya devam edecektir.

Erdoğan, her şey aleyhine olsa bile seçimleri kazanma konusunda ne kadar başarılı olduğunu bir kez daha kanıtlıyor. Oyları “çalmak” zorunda değil. Baskıcı siyasi sistem, popülist milliyetçiliği ve muhafazakar kitleler, ekonomi onun kötü yönetiminden zarar gördüğünde bile onun lehine çalışıyor.